Pracoholizm, pasja pracy czy wypalenie zawodowe?

Pracoholizm czy pasja pracy czy wypalenie zawodowe? Definicja pracoholizmu ewaluowała od 1971r. Warto wspomnieć też o pojawieniu się różnicowania pasji pracy i pracoholizmu.

Poniższa tabela pokaże zasadnicze różnice pomiędzy pasją pracy, a pracoholizmem

Cecha	Pasja pracy	Pracoholizm
Liczba godzin pracy	Duża	Duża
Satysfakcja z pracy	Duża	Brak
Wewnętrzny przymus pracy ( sam chcę pracować)	Duży	Brak
Zewnętrzny przymus pracy (ktoś każe mi pracować)	Brak	Duży
Pozytywny stan umysłu	Tak	Zwykle nie
Brak równowagi miedzy pracą a życiem prywatnym	Tak	Tak
Wigor, energia, wytrzymałość wobec przeciwności	Tak	Brak
Zapał do pracy	Tak	Nie
Obciążenie pracą	Tak	Tak
Przeciążenie pracą	Nie	Tak
Wysoki poziom zajętości pracą	Tak	Tak
Poczucie sensu pracy	Wysokie	Niskie
Postrzeganie siebie jako zdolnych do radzenia sobie z wyzwaniami w pracy	Wysokie	Niskie
Uczucie bezustannego zapracowania	Nie	Tak
Uczucie naprzemiennych faz przymusu pracowania i unikania pracy	Nie	Tak
Uczucie stałej potrzeby zmiany aktywności w związku z deficytem koncentracji uwagi	Nie	Tak
Nadmierne skupianie się na detalach w pracy	Nie	Tak
Nadkompensowanie pracą niskiego poczucia własnej wartości	Nie	Tak
Uporczywe dążenie do unikania /redukcji negatywnych emocji poprzez nadmiar pracy	Nie	Tak
Brak umiejętności wyłączania się z pracy – strefa myśli, wyobrażeń, aktywności rekreacyjnych	Nie	Tak

Z tabeli możemy łatwo wywnioskować , że pasja pracy jest zdrowa , a pracoholizm może prowadzić do choroby.

Warto, jeszcze zauważyć, ze syndrom pracoholizmu często bywa mylony z zespołem wypalenia zawodowego, chociaż pewne objawy wypalenia zawodowego i pracoholizmu są podobne, każde ze zjawisk jednak ma wyraźnie odmienne właściwości.

Przeciążenie pracą w przypadku pracoholizmu związane jest z przymusem pracowania i z zastępczą regulacją emocji, natomiast wypalenie zawodowe jest związane z utratą przez człowieka poczucia znaczenia pracy. Wypalenie zawodowe odnosi się tylko do działalności zawodowej polegającej często na pracy z ludźmi, natomiast pracoholizm może dotyczyć każdego zajęcia ukierunkowanego na cel, które traktowane jest przez osobę jako praca (por. Wojdyło, 2003).

Zarówno u wypalonych zawodowo jak i uzależnionych obserwuje się symptomy wyczerpania psychofizycznego : przy czym osoby wypalone przeżywają wyczerpanie emocjonalne powiązane z obniżeniem zaangażowania w pracę (Chirkowska-Smolak, 2012; Sęk, 2000), natomiast u osób uzależnionych wyczerpanie psychofizyczne występuje ze stałym wzrastającym zaangażowaniem w pracę (Wojdyło, 2003)

Z powyższego wynika, że zarówno sposób wykonywania pracy jak i podejście do pracy, niezależnie czy mówimy o pracoholizmie czy wypaleniu zawodowym, jest niekorzystne dla pracowników , gdyż może być generatorem chorób psychosomatycznych i zaburzeń psychicznych.

Warto zadać sobie pytanie – czy można temu przeciwdziałać, jeśli tak, to jak?

Nauczenie się  – podnoszenia własnej samooceny, dostrzegania i budowania własnej wartości, nauczenie się zarządzania stresem i prawidłowej kontroli negatywnych emocji – będzie owocowało – podejściem do pracy z pasją , a nie z przymusem.

Elżbieta Bonder
Lekarz chorób wewnętrznych, specjalista leczenia chorób psychosomatycznych, autorka programu Stop Stres, który jest aktywną profilaktyką chorób psychosomatycznych i zaburzeń psychicznych